کارگردان حوزه کودک گفت: وقت آن است که جشنواره ها متحول شده و به سمت کاربردی بودن پیش روند و نون، قصه و نمک مادربزرگ این فرصت را فراهم کرده است.
فریبرز آهنین در گفت و گو با ستاد خبری جشنواره قصه گویی نون، قصه و نمک مادربزرگ، با بیان اینکه در دوره معاصر، قصه‌ها دارای اهمیت روانشناختی هستند و حتی گاه بر پایه روانشناسی تحلیلی نگاشته می‌شوند، اظهار کرد: انرژی روانی موجود در داستانها، به رشد انسان ها از جمله کودک کمک شایان توجهی می کند، قصه ها از درون همین انرژی های روانی متولد می شوند که در اصطلاح به آنها آرکی تایپ یا کهن الگو می گویند.
وی افزود: تعریف قصه ها در دوران مختلف تاریخ تغییر می کند و چون در سراسر دنیا با تمام مولفه‌های انسانی از قبیل خوابیدن، فکرکردن، بلوغ و غیره هم خوانی دارد، به نوعی در پیشرفت زندگی انسانها نیز تاثیر بسزایی دارند. در طول تاریخ قصه صرفا جنبه سرگرمی نداشته است بلکه فرایندهایی از درمان بشر را شامل می شود تا شنونده بتواند با قهرمان داستان همزاد پنداری نماید و بازسازی انژی درمانی در وی رخ دهد.
عدم بروزرسانی قصه ها و شکاف میان نسلها
کارگردان کودک بیان کرد: مشکل اینجاست که در برهه ای از زمان ما قصه ها را به روزنکردیم و این موضوع موجب عقب گرد ما شد؛ این عامل سبب شده نسل حاضر فهم درستی ازقصه های کهن نداشته باشند وارتباط خودرا با آن از دست بدهند. این موضوع شکاف میان نسلها را رقم زده است و چنانچه قصه های ما به روز نشوند شاید روزی محکوم به فنا باشند.
وی با اشاره به اینکه قصه ها میراث دار تجربیات پیشینیان ما و شبیه جعبه های گنجی هستند که از نسلی به نسل دیگر همراه با تجربه ها انتقال داده می شوند، بیان کرد: نکته قابل توجه این است که این جعبه ها برای هر دوره دارای یک کلید منحصر به فرد هستند که با به روز شدن قصه ها ایجاد می‌شود اما متاسفانه امروزه این کلید گم شده است و نسل حاضراز این گنج محروم هستند، بنابراین قصه ها نمی توانند اثرروانی مناسبی را بر کودکان داشته باشند واین ارتباط روانی بین کودک و قصه آنها ازبین رفته است.
آهنین کارگردان کودک خاطر نشان کرد: به طور مثال قصه «هری پاتر» یک داستان قدیمی غربی است که توانست خودش را آپدیت کند و تبدیل به قصه های فولکوریک شود و روی کودکان اثر بگذارد اما قصه حسن کچل ما به همان شکلی که بوده روایت می شود و به روز نشده است در نتیجه کودک امروزی نمی تواند با آن ارتباط بگیرد.
وی با اشاره به اینکه جشنواره ها می توانند ازحالت ویترینی خارج شوند و در حفظ واحیای قصه ها، قدمی بزرگ بردارند، خاطرنشان کرد: قصه‌ها به عنوان یک زبان مشترک، پل ارتباطی بین نسلها هستند؛ ایران 1402 با نسلی از کودکان روبروست که به آن نسل z می گویند، کودکانی که خیلی فرق دارند و تغییرزیادی را درآنها می بینیم که آنها را از کودکی ما متفاوت کرده است.
کارگردان کودک تصریح کرد: اینجاست که قصه ها می توانند نقش پل را ایفا کنند به شرطی که به روز شده باشند نه از اینکه تنها فرم آنها تغییر کرده و از حالت کاغذی به شکل دیجیتال در قالب تبلت و موبایل در آیند؛ قضیه خیلی عمیق تر وپیچیده تر است وباید ساختار روایی و فرمی آنها تغییر کند. مسئله ای که همه بر آن اذعان دارند این که ارتباط کودکان با واقعیت ها کم شده است اما باید بپذیریم که شاید این ما هستیم که ارتباطمان با واقعیت ها قطع شده و فهم درستی ازپدیده های امروز نداریم؛ شاید کودکان بهترازما می فهمند.
وی با توضیح اینکه در حقیقت ما با اصول کهن به این قضیه نگاه می کنیم و فضای مجازی را غیرواقعی می دانیم و شاید بدین دلیل ارتباط ما با واقعیت قطع شده است، گفت: فضای مجازی واینترنت بخشی ازاین جهان و واقعیت دنیای معاصر است؛ فضای حقیقی کنونی، ترکیبی از فضای مجازی و فضای غیر مجازی است؛ اینجاست که نسلها باید متوجه شوند قراراست به یک دیگرچیزی یاد بدهند تا «سهراب‌کُشی» دیگری رخ ندهد که تنها راه آن، رجوع به قصه ها برای هر دوطرف است.
فریبرز آهنین خاطرنشان کرد: ایران همیشه ازتاریخ کهن تا به امروزدشمن هایی داشته و دارد و این مرز همیشه در خطر بوده و هست اما بزرگترین خطر که امروز ایران را تهدید می کند شکاف بین نسلی است. قصه ها فراتر از زبان هستند، انسان در تمام ادوار تاریخ تنها با انتقال تجربیات بین نسلی از طریق اسطوره ها توانسته است خود را پایدار نگه دارد، زنده بماند و رشد و ارتقا پیدا کند که همه اینها با کمک قصه ها محقق می شود.
قصه ها، انتقال تجربیات از نسلی به نسل دیگر را ممکن می کند
وی افزود: انسان پیش ازاینکه زبان را اختراع کند به واسطه غارنگاره ها اطلاعات وتجربیات خودرا به نسل بعدی انتقال داد که هرکدام بیانگر یک قصه و داستان هستند؛ این قصه ها بودند که حلقه اتصال بین نسلی را ایجاد کردند تا آموزه‌های بشری حفظ شود وحتی فرهنگ ها پا بگیرند. قصه ها اینجا به عنوان پل ارتباطی و حلقه اتصال بین نسلها به کمک ما می آیند و در این مسیر باید قصه های ایرانی هم رشد کنند و هم پوست اندازی داشته باشند و به شکلی نو در آیند.
این فعال حوزه کودک در ادامه اظهار کرد: ما در عصری زندگی می کنیم که تنوع آن بسیار زیاد است و انسانی را نیز در خود پرورش داده که تنوع خواه بوده وازتکرار بیزار است، حال فکر کنید مادربزرگی که قصه هایش تکراری باشد کودک آن را نمی پذیرد و مادر بزرگ از جانب کودک طرد می شود؛ در مقابل مادربزرگی است که قصه هایش ارتقا یافته و به روز کرده است مورد استقبال قرار می گیرد. می خواهم به این نکته اشاره کنم که این تغییرات در زیست بوم خود مادربزرگ ها هم قابل مشاهده است.
آهنین با بیان اینکه طبق اصول روانشناسی انسانها از یک دوره و سنی دچار تثبیت می شوند و ما می توانیم جلوی آن را با قصه گویی به روز شده بگیریم وزمینه رشد را برای هر نسل و زمان حفظ کنیم، گفت: جشنواره قصه گویی نون، قصه و نمک مادربزرگ فرصت و گام بزرگی برای این است که مادربزرگها، پدر بزرگها و والدین را به چالش بکشاند و خلاقیت آنها را با ایجاد کارگاه ها تقویت کند تا قصه های جدید را تعریف کنند و خود جدید وبه روز شوند وجوان شوند و مسیر برعکس پیری را طی کنند.
قصه، سنگری برای ارتباط با جهان در دنیای پرآشوب
این کارگردان کودک تاکید کرد: فراتراز زبان بودن قصه ها را در دنیای امروز که به آشوب کشیده شده و جنگها و کشتارها درآن هست می توان تعمیم داد تا قصه ها را سنگری قراربدهیم که با تمام انسانهای جهان ارتباط برگیریم وبا آنها صحبت کنیم و جهان را تغییر بدهیم و صلح آشتی را میان آدمها با قصه ها و اسطوره هایی که هرملتی دارد خلق کنیم .
وی بیان کرد: جشنواره قصه گویی نون، قصه و نمک مادربزرگ، یک اتفاق بزرگ است به ویژه آنکه در تهران برگزار می شود چراکه تهران شهری چند قومیتی و فرهنگی است و یقینا یک جشنواره زنده و پویا خواهد بود که دارای روح است و مثل جشنواره های دیگر ویترینی نخواهد بود.
آهنین گفت: چون این جشواره فرصتی است تا تمام اقوامهای ایرانی از لر، کرد، بلوچ، گیلک، عرب، ترکمن، تالش. و غیره گرفته تا ازفرهنگ اصفهان، خوزستان، سیستان و آذربایجان که در تهران حاضر هستند با حضورشان در این جشنواره در قالب قصه با یکدیگرصحبت کنند و انتقال اطلاعات و تجربیات رخ بدهند وخود را به روز کنند و با رشد و تعالی خود شکاف ایجاد شده را از بین ببرند.
نظر شما چیه؟